minister Inge Vervotte:
"Want ook mensen die zorg nodig hebben, moeten en kunnen een actief deel blijven
van de samenleving"
 

Een rusthuisopname is dikwijls een noodgedwongen 'keuze'. Vaak is de aanleiding het wegvallen van een ondersteunende en dierbare partner, waar men een groot deel van zijn verleden mee heeft gedeeld. Of mogelijk vormden beperkende gezondheidsredenen en groeiende (zorg)afhankelijkheid een must voor de opname.
Nog afgezien van een snijdend pijnlijk afscheid van een levenspartner komt er bij een rusthuisopname nog meer afscheid bij te pas. De ouderling wordt ook nog eens uit zijn vertrouwde leefmilieu gerukt en moet afstand nemen van eigen woning, tuin, huisdier... . Maar ook van vrienden, kennissen en buurtbewoners...

Heel veel van wat gedurende jaren of zelfs een heel leven is opgebouwd moet definitief worden verlaten en ook de basis van sociale contacten wordt door de verhuis grondig verstoord of gaat tenslotte grotendeels teniet.
En het rusthuis biedt daartegen geen bescherming! Voor heel wat bewoners zijn hun zorgverleners vaak hun hoofdzakelijke of enige contacten, maar diegenen die hen nauw aan het het hart liggen en met wie ze zich het meest mee verbonden voelen, zien ze vaak nog erg weinig.
Statistieken van het ministerie van Economie tonen aan dat 10 procent van de 65plussers minder dan eens per week een sociaal contact hebben.

Een (sociaal) isolement vormt een voedingsbodem voor eenzaamheid, een negatief zelfbeeld,  een gebrekkige eigenwaarde en tenslotte depressie, hetgeen samen het isolement en psychisch lijden enkel nog vergroot.

Daarom zal elk rusthuisbeleid dat het psychisch welbehagen van zijn bewoners als van primordiaal belang inschat, zich bijzonder inspannen en alle beschikbare mogelijkheden benutten om deze valstrik van isolement te voorkomen.
Bovendien zijn ouderen vaak niet assertief genoeg of kunnen ze moeilijk contacten leggen. Vooreerst praktische mogelijkheden beschikbaar stellen en een stimulering tot het gebruik daarvan zijn een must.

TELEFOON ALS ELEMENTAIRE BASISVOORZIENING

Zelfs een bedlegerige bewoner
 kan hoorn opnemen...
 

Een van de meest eenvoudige en betaalbare, maar tevens ook meest ingrijpend middel tot bevordering van sociaal contact en voorkomen van isolement, is de telefoon. En zelfs een bedlegerige bewoner kan nog steeds een hoorn opnemen.
Alleen al het gevoel verbinding te kunnen leggen met de buitenwereld, is op zich al van onschatbare waarde en een geruststellend gegeven. En in een omgeving met grote uniformiteit zoals in een rusthuis, kan ook een eigen telefoonnummer bijdragen tot een gevoel van eigenwaarde en individualiteit.

Van al de bewoners die we erom vroegen, was er geen enkele die bezwaar zou maken tegen het ter beschikking hebben van eigen telefoontoestel op zijn kamer. Integendeel. Zowat elke rusthuisbewoner zou de mogelijkheid, om in zijn enige eigen privéruimte gecontacteerd te kunnen worden en volgens eigen behoefte en tijdstip een gesprek te kunnen voeren met een verwante, kleinkind, vriend,..., aantrekkelijk vinden. Het is dan ook onbegrijpelijk hoeveel rusthuisbewoners niet eens over een dergelijke elementaire voorziening kunnen beschikken.
 

onaanvaardbaar
Sinds Graham Bell in 1876 de grondslagen legde voor telefonie, beschikt anno 2009 zowat iedereen over de mogelijkheid om telefonische gesprekken te voeren. En sinds het aantreden van mobiele telefoons bouwen prille tieners via hun gsm een heus sociaal netwerk op. Geen enkele jongere wil zijn mobieltje missen en zou dat zelfs als een heuse handicap ervaren.

Gezien de beperkingen van ouderen en rusthuisbewoners is het onbegrijpelijk dat sommige rusthuizen niet eens over deze eenvoudige voorziening beschikt om een telefoonlijn aan te sluiten op de kamer van de bewoner. Dat daar niet de minste prioriteit aan wordt gegeven, zegt heel wat over de ernst dat het beleid hanteert aan het contact met de buitenwereld en het psychisch welbehagen van zijn bewoners, en dat is onaanvaardbaar! Het lijkt er haast op of deze rusthuizen directe contacten met de buitenwereld eerder willen beperken, dan wel aanmoedigen.

goodwill of toestemming van kinderen
Maar uit ervaring stelden we ook vast dat heel wat bewoners geen keuze maken voor een privételefoon op hun kamer, omdat hun kinderen daar niet achter staan of zelfs regelrecht afraden als 'niet nodig' of 'te kostelijk'. Dat lijkt dan meer op krenterigheid en egoïsme, dan wel liefdevolle bezorgdheid.
Omwille van de lieve vrede legt de bewoner zich daar meestal maar bij neer, of neemt hij een gelaten houding aan. Want conflicten met verwanten die hen vaak als enige nog komen bezoeken, kunnen ze niet aan. Bovendien beheren diezelfde verwanten vaak hun financiën, hetgeen hen nog meer afhankelijk maakt van hun goodwill of toestemming. Het is dan ook schrijnend dat een rusthuisbewoner die zowat alles achter zich heeft moeten laten en soms fysiek uiterst beperkt is in zijn bewegingsvrijheid en contactmogelijkheden met de buitenwereld, een dergelijke voorziening onthouden kan worden.

verplichte basisvoorziening
Gezien de beperkte mogelijkheden van veel bewoners en de eenvoudige ingreep, is het onbegrijpelijk dat er in sommige rusthuizen slechts een paar procent van de bewoners gebruik kan maken van een persoonlijk telefoontoestel. Alle betrokken partijen uit de omgeving van de rusthuisbewoner zouden de beschikking over een persoonlijk telefoontoestel ten zeerste moeten stimuleren.
Een eigen telefoon met kosteloze binnenkomende gesprekken zou als een verplichte basisvoorziening geïntegreerd dienen te zijn in elke rusthuiskamer.
In ziekenhuizen heeft men de belangrijkheid van deze voorziening al eerder begrepen.

BEZOEK AANTREKKELIJKER MAKEN

Samen met bewoners maaltijd
kunnen delen bevordert intimiteit
 

Persoonlijk bezoek vormt voor de rusthuisbewoners meestal zowat hun grootste blijheid. Die persoonlijke attentie bevestigd hen in hun eigen zijn en het verschaft wat broodnodige aandacht, die we als mens toch allemaal graag met regelmaat ervaren.
In een privégezelschap, dat voeling en kennis heeft van hun levensverhaal en achtergronden, zullen ze zich vlugger begrepen voelen en hun hart kunnen luchten.

maaltijd delen met bewoners
Wanneer in een gezin de maaltijd geserveerd wordt, vormt dat meestal een van de intiemste momenten van de dag waarbij alle gezinsleden aanwezig zijn. Enerzijds wordt er voldaan aan fysieke noden hetgeen tot een zeker gevoel van bevrediging leidt, maar tevens is het een plaats waar de meeste gesprekken plaatsvinden. Het tafelgezelschap kan daarbij net zo belangrijk zijn als hetgeen er op tafel komt.
Door tegen vergoeding en voorafgaande melding bezoekers de mogelijkheid te bieden deel te nemen aan het tafelgebeuren, integreer je de buitenwereld op een meer intieme en net daardoor bijzondere wijze, in het dagelijks leven van de bewoners.
Het bevordert ook wederzijdse kennismakingen tussen bewoners en bezoekers, hetgeen hun isolement met de maatschappelijke omwereld vermindert en het geeft de bezochte bewoner het gevoel, dat zijn bezoeker enige voeling kan hebben met zijn leefwereld.

bezoekers naar huis omwille van honger
Omwille van praktische redenen kunnen bezoekers ook gebonden zijn aan tijdstippen waarop zij hun oudere kunnen bezoeken. Of ze wonen een heel eind verwijderd van het rusthuis. Afgezien van een aantal zoetigheden tijdens de openingsuren van het cafetaria, bestaat er in de meeste rusthuizen geen voorziening om deze bezoekers een volwaardige maaltijd te laten gebruiken.
Door een groeiend hongergevoel geprikkeld, zullen zij vroegtijdig hun bezoek afronden, om elders hun honger te gaan stillen.
Andere bezoekers vertelden hun meegebracht lunchpakket te nuttigen op de kamer van de bewoner, terwijl die in de refter zat te eten. Een hoogst ongezellige situatie toch?

CAFETARIA ALS CENTRALE VERBINDINGSBRUG
 MET BUITENWERELD

Rusthuiscafetaria = enige plaats in rusthuis waar bewonerslabel even kan worden afgeschud
 

Zeker voor rusthuisbewoners die weinig of geen bezoek ontvangen, noch buitenkomen, kan het cafetaria in een rusthuis een belangrijke ontmoetingsplaats vormen. Het is tevens ook de enige plaats in het rusthuis waar de bewoner zijn label als bejaarde rusthuisbewoner even kan afschudden en zich als klant gelijkwaardig kan voelen met andere aanwezige bezoekers, die actief deel uitmaken van de samenleving buiten het rusthuis. Dat kan een bevrijdend en meer neutraal gevoel bewerkstelligen.

De ervaring leert ons dat de meeste bewoners ook gretig inpikken op een uitnodiging tot een cafetariabezoek. Niet alleen zijn ze blij hun benen even te kunnen strekken en zich wat 'nieuwe prikkels' te laten welgevallen; een cafetariabezoek behoort vaak (zeker voor mindervalide bewoners), tot de weinig soelaas biedende opties en enige doelbestemming om een monotoon kamerverblijf even te doorprikken. En zelfs bij gure weersomstandigheden hoeft niemand daarvoor zelfs één meter door de koude of regen. Redenen genoeg om het cafetariabezoek aan te moedigen bij de bewoners...

rusthuisbeleid

Door de aanwezige bezoekers vormt het cafetaria ook een verbindingsbrug met de buitenwereld en heeft daardoor een uitgesproken sociale functie. Elk rusthuisbeleid dat de belangrijkheid van deze voorziening weet in te schatten, zal het cafetaria dan ook als dusdanig aandacht toebedelen en aantrekkelijk maken voor de bezoekers (vriendelijke bediening, zacht achtergrondmuziekje, rokersruimte, ruime drankkeuze en hongerstillende hapjes die een vroegtijdig verlaten voorkomen, ruime openingsuren, sfeervol en gezellig interieur met minimale privacy, voldoende ruimte voor rolstoelgebruikers,...)

zakgeld

Met regelmaat ervoeren we dat sommige bewoners een uitnodiging tot een cafetariabezoek afwezen, om nadien met schaamte te bekennen, dat ze over geen enkel geldelijk tegoed konden beschikken. Dat is een vorm van ouderenmisbehandeling.
Het is niet meer dan vanzelfsprekend dat elke bewoner over enig zakgeld dient te beschikken dat hij naar naar eigen wens kan aanwenden en een minimumbedrag is overigens wettelijk vastgelegd.
En voor bewoners die niet meer in staat zijn hun gelden te beheren, kan men dat via eenvoudige praktische ingrepen of een bevriend tussenpersoon toch makkelijk beschikbaar maken. Zo kan er bvb een tegoed voorzien worden in het cafetaria zelf. (zie ook hier)

INTERNET: FEDERALE OVERHEID WIL ALLE BELGEN ONLINE

ELKE AFDELING IN RUSTHUIS ZIJN CYBERHOEKJE

Digitale communicatie kan helpen om
muren van vereenzaming te doorbreken

Het internet is reeds heel wat jaren doorgedrongen in alle lagen van de bevolking. Het vormt niet enkel een eindeloze informatiebron, maar is vooral bij jongeren hét middel bij uitstek tot communicatie. Niet enkel het versturen van e-mails, maar ook chatten en gesprekken voeren zijn legio. En via een webcam kunnen gesprekspartners ook nog visueel waargenomen worden. Daarboven zijn de verbindingskosten, afgezien van een relatief lage abonnementskost, meestal gratis.
Deze digitale communicatiemogelijkheid kan ook in rusthuizen helpen om de muren van vereenzaming en sociaal isolement te slopen.

Zelfs een kort visueel en auditief contact met een (klein)kind of dierbare, kan een gevoel van isolement al doorprikken. En wat heerlijk toch, om bvb je kleinkind waarover je reeds verhalen vertelde aan een bevriende medebewoner, ook eens te kunnen voorstellen.

gezamenlijke uitdaging

Voor veel bewoners zal het aanvankelijk misschien een onoverkomelijke stap lijken om zich te bedienen van een computer, maar er zullen ondertussen in elk rusthuis ook bewoners vertoeven, die over de nodige basisvaardigheden of knowhow beschikken om een aanzet te geven. Zij kunnen medebewoners wat op weg helpen of begeleiden. Nieuwsgierigheid en interesse zal vlug gewekt worden als de mogelijkheden in beeld worden gebracht.
Herinneringen aan de jeugdjaren, waarbij buren bij elkaar voor de eerste maal tv gingen kijken, zullen zeker opgeroepen worden...
En met een beetje zoeken kan er ook wel een vrijwilliger gevonden worden, die de technische supervisie voor zijn rekening wil nemen.

ter beschikking stellen en gebruik aanmoedigen

Het zal voor een rusthuis bijna een verwaarloosbare kost zijn, om enkele oudere pc's ter beschikking te stellen die kunnen bijdragen aan een grotere algemene gelukscoëfficiënt van de bewoners. En het sluit volkomen aan bij het Vlaams beleid om inspanningen te leveren, die het internetgebruik meer toegankelijk kan maken voor ouderen.
 

COMPUTERBUS

ComputerPlusBus, ouderen aan de knoppen

In Nederland zijn 'Het Nationaal Ouderenfonds' en 'Het Mooiste Contact Fonds' van KPN samen de ComputerPlusBus gestart. Daarmee kunnen zijn ouderen een eerste kennismaking bieden met internet, e-mail en andere toepassingen...

Op http://www.steffie.nl/  legt Steffie op een makkelijke manier uit hoe je kan werken met een computer.

SUPERVOORBEELD

Sint Maartenskliniek in Nijmegen (NL):
4 sterren voor gastvrijheid
in zorginstellingen

03-06-2008: De Sint Maartenskliniek heeft ook dit jaar vier sterren gekregen van de jury van de Sterrengids voor Gastvrijheidszorg in zorginstellingen. Hiermee is zij wederom als beste ziekenhuis geëindigd voor de wijze waarop zij invulling geeft aan gastvrijheid voor patiënten en bezoekers. Dit jaar lieten 110 zorginstellingen zich op dit punt beoordelen door een vakjury. De eerste plekken in de rangorde werden ingenomen door een aantal verzorgings- en verpleegtehuizen.
Gastvrijheid, ambiance, eten en drinken van hoge kwaliteit. Veel keuzemogelijkheden. Sfeervol. Veel comfort voor de patiënten. (Uit het juryrapport 2008)
Het is hier net een hotel, vinden de patiënten en bezoekers. Waarom zou je ook verblijven in een steriele ziekenhuissfeer? Dat sfeervolle geldt niet alleen voor het eten en drinken maar ook voor de inrichting. Die wordt als warm en vriendelijk ervaren. Niet zo 'ziekenhuizerig'. (Uit het juryrapport 2007)

Gastvrijheidszorg houdt in dat een zorginstelling de wensen van patiënten voorop stelt, in het bijzonder ten aanzien van het eten, drinken, verblijf en de ambiance. Het gastvrijheidmanagement in de Sint Maartenskliniek is volgens de jury consequent doorgevoerd op alle punten die zorgen voor een gevoel van comfort en welbehagen tijdens een verblijf in het ziekenhuis. Voor iedere afdeling is een visie op het eten en drinken opgesteld. Patiënten die lang in de Sint Maartenskliniek moeten verblijven worden bijvoorbeeld gestimuleerd de maaltijden gezamenlijk te gebruiken. Volgens de jury hebben de medewerkers een uitnodigende, vriendelijke en servicegerichte houding. Tevens vindt men de Maartenskliniek heel sfeervol. Niet alleen door de mooie ligging, maar ook door de inrichting die niet doet denken aan een traditioneel ziekenhuis.

De innovatieve maaltijdvoorziening bij de Sint Maartenskliniek werd eerder al bekroond met twee onderscheidingen. De reden is dat de patiënt een zo groot mogelijke keuze aangeboden krijgt in wat hij wil eten, wanneer en waar. Door invoering van de ontbijtbuffetwagen kunnen patiënten ’s ochtends zelf een ontbijt samenstellen, afhankelijk van waarin zij op dat moment trek hebben. De patiënt bepaalt zelf waar hij wil eten: op de kamer of in het restaurant waar hij ook kan kiezen voor een ter plekke bereide wokmaaltijd.

‘Gastvrijheidzorg met Sterren’ is een initiatief van de Landelijke Organisatie Cliëntenraden,het Koksgilde Nederland en Standex Periodieken. Het initiatief wordt ondersteund door de organisaties VDZ, Arcares, LSR, VHVG, ZN en het Ministerie van VWS.
Zin in een virtuele rondleiding in de Sint Maartenkliniek, klik dan hier.

rookruimtes
Voor patiënten die zijn opgenomen, zijn er speciale rookruimtes buiten de verpleegafdeling. In het restaurant is een speciale serre ingericht waar patiënten, bezoekers en medewerkers van de Maartenskliniek kunnen roken. Ook in de tuin zijn speciale rookplekken ingericht.

PIM: Patiënten Informatiesysteem Maartenskliniek

27/01/2009 - Meer comfort en gemak aan bed in Maartenskliniek

Een stijve nek door het kijken naar de monitor aan het plafond? Losse laptops en een wirwar van snoeren rond het bed? Dat is voortaan verleden tijd bij de Sint Maartenskliniek in Nijmegen. Deze week nam dit gespecialiseerde ziekenhuis een nieuw patiënteninformatiesysteem in gebruik.

Patiënten hebben beschikking over een verstelbaar touchscreen aan bed. Naar behoefte en in privacy kan men televisie kijken, radio luisteren, internetten, bellen of een digitaal spelletje spelen. In de toekomst is ook het elektronisch kiezen voor een maaltijd, een tijdschrift kopen, een film huren of chatten met andere patiënten mogelijk.

INTERGENERATIONELE CONTACTEN

Crèche en rusthuis onder 1 dak

De jongste en oudste generatie samenbrengen onder 1 dak. Het idee vindt steeds meer navolging bij uitbaters van rusthuizen, die er nu ook kinderdagverblijven bij bouwen. Het geeft ontspanning aan de senioren en leert de kinderen omgaan met senioren.

De senioren krijgen dan ook regelmatig bezoek van hun piepjonge buren. Dat die contactmomenten het leven van jong en oud verrijken, bewijzen de lachende gezichten van de bewoners en de kinderen.

Geert Uytterschaut stelt het als volgt: "Contact tussen de generaties (intergenerationeel contact) past volledig in de strategie van onze rusthuisgroep om van woonzorgcentra een open huis te maken, waar verschillende generaties echt een thuis vinden."

Ter Venne in Sint-Martens-Latem: rusthuis en crèche onder 1 dak
bron: VTM-nieuws - 10/02/2012

Dat die contactmomenten het leven van jong en
oud verrijken, bewijzen de lachende gezichten van
de bewoners en de kinderen

...en waarom geen
speelhoekje voor kinderen?

De maatschappij meer integreren in een rusthuis moet de vervreemding van ouderen van de samenleving helpen voorkomen. En daar horen ook kinderen bij. Het is dan ook vanzelfsprekend dat er in rusthuizen minimale voorzieningen beschikbaar zijn om dit jonge volkje enige bezigheid of afleiding te bezorgen, zodat ook zij zich wat behaaglijk kunnen voelen bij een bezoek aan opa of oma. Een speelhoekje met wat basisspeelgoed en kleurattributen en enkele speeltuigen buiten, kan al een hemelsbreed verschil uitmaken...
Zelfs de loutere aanwezigheid van deze spulletjes kan het gevoel van huiselijkheid vergroten en de kindvreemdheid in het rusthuis verkleinen.

VRIJWILLIGERSWERK EN VRIENDSCHAPPEN
MET BUITENWERELD

Rotterdam pakt met Humanitas sociaal isolement van ouderen aan

In 2008 werden bijna 50 vrijwilligers van Humanitas gekoppeld aan eenzame ouderen in Rotterdam. Eén keer in de week ontmoeten ze elkaar gedurende anderhalf of twee uur. Ouderen kijken naar deze gesprekken uit. Even niet meer alleen...

 
11/10/2013 - VRT - Iedereen beroemd -
Tom neemt rusthuisbewoners mee terug in de tijd met vinylplaten

Tom neemt rusthuisbewoners mee terug in de tijd met vinylplaten

Tom heeft thuis duizenden platen staan. Door de oude platen aan de bewoners van rusthuizen te laten horen wil hij ze terug in de sfeer van toen brengen, hun verhalen horen, hun eventueel aan het dansen krijgen.

ANDERE INITIATIEVEN...

LINKS